Bentuk akhiran/sufiks -eun mandiri merupakan sufiks -eun yang membubuhi bentuk dasar secara mandiri tanpa berpasangan atau bervariasi dengan morfem lainnya. Misalnya: bawaeun, beurateun, éraeun, éwateun, gigireun, handapeun, hareupeun, katuhueun, kéncaeun, luhureun, tukangeun. Bentuk sufiks -eun berpasangan adalah sufiks -eun yang berpasangan dengan afiks lain atau reduplikasi. Terdapat beberapa sufiks -eun yang berpasangan, antara lain:
1. Bentuk pi-eun
Bentuk pi-eun merupakan sufiks -eun yang berpasangan dengan prefiks pi-.
Misalnya: pigedéeun, piimaheun, pipamajikaneun, picontoeun, pigeuliseun, pikarunyaeun.
Contoh kalimat:
Pipamajikaneun geus nanyakeun waé, iraha cenah ngayakeun hajat kawinan téh.
(Calon istri sudah menanyakan terus, kapan mengadakan resepsi pernikahan).
Ari ningali beungeutna mah, jelemana katingali pikarunyaeun.
(Kalau lihat wajahnya, orangnya terlihat menyedihkan/patut dikasihani).
2. Bentuk pika-eun
Bentuk pika-eun merupakan sufiks -eun yang berpasangan dengan prefiks gabungan pika-.
Misalnya: pikaseurieun, pikalucueun, pikawatireun, pikagilaeun, pikasebeleun, pikaresepeun.
Contoh kalimat:
Manéhna mah abong tukang lawak, aya wé pikaseurieun téh!
(Dia mentang-mentang tukang lawak, ada aja yang bikin ketawa!)
Loba gaya pisan éta jelema téh, pikasebeleun pisan!
(Banyak gaya banget tuh orang, bikin sebel aja!)
3.Bentuk sa-eun
Bentuk sa-eun merupakan sufiks -eun yang berpasangan dengan prefiks sa-.
Misalnya: sajungeun, sarébueun, saharitaeun, sakalieun, sapokeun.
Contoh kalimat:
Ambekna saharitaeun, jadi teu papanjangan masalahna.
(Marah dia cuman waktu itu saja, jadi tidak bekepanjangan masalahnya.)
Kuring tadi ka warung Bi Eroh, meuli céngék sarébueun.
(Tadi saya ke warung Bi Eroh, beli cabai seribu).
4. Bentuk sa-R-eun
Bentuk sa-R-eun merupakan sufiks -eun yang berpasangan dengan prefiks sa- dan berbarengan dengan reduplikasi dwimurni.
Misalnya: sahos-hoseun, sajung-jungeun, sarébu-rébueun.
Contoh kalimat:
Napasna geus sahos-hoseun wé, abong ku capé lumpat diudag anjing.
(Napasnya sudah hampir habis, karena capek lari dikejar anjing.
5. Bentuk Rdp-eun
Bentuk Rdp-eun merupakan sufiks -eun yang berpasangan dengan reduplikasi dwipurwa, yakni pengulangan suku pertama pada bentuk dasar.
Misalnya: lilinieun, jajauheun, rurupaheun, sisidueun, rorombéheun, jeungjeuriheun.
Contoh kalimat:
Duh, ari keur tiris ngadadak kieu téh sok sisidueun.
(Duh, kalau dingin mendadak gini suka cegukan)
6. Bentuk Rdm-eun
Bentuk Rdm-eun merupakan sufiks -eun yang berpasangan dengan reduplikasi dwimurni,
yakni pengulangan utuh pada bentuk dasar.
Misalnya: arep-arepeun, hiji-hijieun.
Contoh kalimat:
Manéh mah nya, cik atuh nga-WA méré kabar, jadi teu arep-arepeun.
(Kamu tuh ya, coba nge-WA kasih kabar, jadi gak khawatir nungguin)
7. Bentuk sa-Rdm-eun
Bentuk ini merupakan sufiks -eun yang berpasangan dengan awalan/prefiks sa- serta berbarengan dengan reduplikasi dwimurni, yakni pengulangan utuh pada bentuk dasar.
Misalnya: sahos-hoseun, sajung-jungeun.
8. Bentuk lain...Rdm-eun
Bentuk lain...Rdm-eun merupakan akhiran/sufiks -eun yang berpasangan dengan reduplikasi dwimurni serta berbarengan dengan kata negasi lain.
Misalnya: lain ungkul-ungkuleun, lain bantrak-bantrakeun, lain udag-udageun.
Contoh kalimat:
Mang Udin mah lain bantrak-bantrakeun, tong nyoba ngalawan manéhna. Elmuna luhur!
(Mang Udin tuh bukan orang biasa, jangan coba melawan dia. Ilmunya tinggi!)
------
Kumpulan artikel Belajar Bahasa Sunda lainnya LIHAT DI SINI
Kumpulan artikel Belajar Bahasa Sunda lainnya LIHAT DI SINI
----------
Baca info wisatajabar.com lainnya di GOOGLE NEWS
